Efsane: Koronavirüs Sadece Enfekte İnsanlarla Direkt Temastan Bulaşır

Çoğu insan, virüse yakalanmak için enfekte olan bir insanla direkt temas halinde olunması gerektiğine inanır. Ancak COVID-19 yüzeylerde birkaç güne kadar hayatta kalabilir. Bu gerçek, King's College London’ın bu yanlış anlaşılmayı “tehlikeli bir efsane” olarak adlandırmasına neden oldu.

Şubat 2020’de yayımlanan bir inceleme, uluslararası literatürde bilinen tüm koronavirüslerin plastik veya cam gibi yüzeylerde hayatta kalması hakkında bilgi topladı. Koronavirüs familyası, Güney Çin’de ortaya çıkan ve 2002 SARS salgınına neden olan SARS-CoV; Orta Doğu Solunum Sendromu’na neden olan MERS-CoV ve şu an COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2’yi barındırmaktadır. Koronavirüslerle ilgili bu çalışmalar, virüsün yüzeylerde 9 güne kadar hayatta kalabildiğini, ancak yüzeylerin dezenfekte edilmesiyle kolayca ortadan kaldırılabileceğini göstermektedir.

Bu veriler, yüzey dezenfeksiyonu ile birlikte düzenli el yıkamanın salgını kontrol altında tutmak için kilit noktalar olduğunun altını çizmektedir. Bu önlemler insanları cansız objelere temas ile alabilecekleri virüslere karşı korumakla kalmayacak, aynı zamanda ellerinde oluşabilecek (öksürük veya hapşırık gibi nedenlerle) solunum damlacıklarından da kurtulmalarını sağlayacak ve insanların da virüsü başkalarına yaymasını önleyecektir.

Bu söylenti nereden çıktı?

Koronavirüslerin cansız yüzeylerde hayatta kalma şansını araştıran sistematik bir inceleme Şubat 2020’de The Journal of Hospital Infection’da yayınlandı.

King’s College London da COVID-19’un sadece enfekte insanlarla direkt temas yoluyla bulaştığı kanısının tehlikeli bir efsane olduğu iddiasını desteklemek için bu incelemeyi kullandı.

Bu iddia neye dayanıyor?

İnceleme, 28 Ocak 2020 tarihine kadar yayınlanan ve virüsün cansız objelerde hayatta kalması veya dezenfekte yoluyla temizlenmesi üzerine araştırma yapan çalışmalara odaklandı. Araştırmacılar, SARS-CoV, MERS-CoV ve insanlara bulaşan ve halk arasında soğuk algınlığı belirtileri ile kendini gösteren diğer koronavirüsleri de (HCoV strain 229E) kapsayan 22 adet araştırma buldu.

Virüslerin yüzeylerde hayatta kalma süresi virüs tipi, virüs yükü, yüzey tipi (plastik, cam, metal), sıcaklık ve nem oranına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Örneğin, HCoV 229E, nem oranıyla paralel olarak, farklı yüzeylerde birkaç saatten 9 güne kadar hayatta kalabilir. Buna karşılık bir analiz, MERS-CoV’un plastik yüzeylerde, 20 derece sıcaklıkta 48 saat, 30 derece sıcaklıkta 8-24 saat arasında hayatta kaldığını belirtir. Araştırmalar ayrıca, etanol (78-95%), hidrojen peroksit (0,5%) ve sodyum hipoklorit (>0,21% konsantrasyon) gibi dezenfektan maddelerin koronavirüsü temastan 1 dakika sonra öldürdüğünü de ortaya koyar.

Virüsün hayatta kalma süresini etkileyen birçok faktör, COVID-19 virüsünün farklı şartlar altında yüzeylerde ne kadar süre hayatta kaldığını net bir şekilde belirlemeyi zorlaştırıyor.

Ancak bu araştırmalar, alışveriş arabaları gibi paylaşımlı yüzeylerin dezenfeksiyonu ve düzenli el yıkamanın önemini bir kez daha ortaya koyuyor.

Güvenilir kaynaklar ne diyor?

Dünya Sağlık Örgütü, sabun ve su ile düzenli el yıkamanın veya dezenfektan kullanımının kendinizi ve başkalarını COVID-19’dan korumanın en etkili yolu olduğunu söylüyor. Örgüt ayrıca, eldiven taksanız bile eldivenlere de virüs bulaşabileceği için, el yıkamanın eldiven takmaktan daha etkili bir korunma yöntemi olduğunu söylüyor.

CDC (Centers For Disease Control and Prevention) bunlara ek olarak, sık kullanılan objelerin günlük temizlenmesi ve dezenfekte edilmesini öneriyor. CDC, yüzeylerin önce sabun ve su ile temizlenmesini, ardından dezenfektan ürünlerin kullanımını öneriyor.

Alıntılar

1.     Kampf G, Todt D, Pfaender S, Steinmann E. Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and its inactivation with biocidal agents. Journal of Hospital Infection. 2020 Feb 6.

2.     King’s College London. Blog: The ten most dangerous coronavirus myths debunked.

Okuma Listesi

1.     World Health Organisation. Advice for the public.

2.     Centers for Disease Control. How to protect yourself and others.

3.     New Scientist. Types of Coronavirus